Stacks Image 263




storytelling | de slag om de tijd

Pieter Webeling is romancier, scenarist en interviewer van grote kranten en tijdschriften. Hij maakt boeken voor ondernemingen en instelllingen, van Apple tot AFAS, van de SER tot het VUmc Alzheimer Centrum. Als verhalenverteller pur sang schrijft hij van tijd tot tijd een blog over het belang, de waarde en effectiviteit van (corporate) storytelling.

Blog #2
Over het veroveren van tijd, de pakkans van een roman, het omsingelen van een onderneming of instelling met treffende kernwoorden, de tijdspanne van aandacht en het kroonjuweel van de werkelijke interesse. Adagio!




Lezen is een slag om de tijd. Voor de lezer om in de hectiek van de dagen sowieso aan een verhaal te beginnen, voor de schrijver om te zorgen dat de lezer dan ook blijft lezen. Stay in the story is voor mij een leidend principe. Ik noem het: de theorie van het eitje. Voor een groot interview in de zaterdagbijlage van de Volkskrant stel ik mij voor dat de lezer (m/v) de krant én ontbijt op bed krijgt geserveerd. Als hij eenmaal begint aan mijn verhaal, mag ik hem niet meer verliezen. Ik wil twintig minuten van zijn tijd. Dat eitje moet koud worden. Dan komt het aan op ambacht. Op verhaalkracht, ritme, vertelvaart, poëzie, de rijkdom van beelden, humor en ironie, de impact van morele dilemma’s en verder alles wat inzicht geeft in onze condition humaine.
Ook bij de verkoop van een boek gaat het om het vangen van aandacht. Vier van de vijf bezoekers van een boekhandel weten nog niet welk boek ze gaan kiezen. Op de tafels zie je tientallen omslagen die fluisteren, roepen, schreeuwen of gillen om aandacht. Ze geven in elk geval allemaal geluid. Waar het om gaat is: de pakkans. Om de lezer die de moeite neemt een boek ter hand te nemen om te zien welk verhaal de schrijver wil vertellen, en dan hopelijk naar de kassa loopt.
In de wereld van film draait het om de trailer en de logline, een korte, pregnante oneliner om een bioscoopbezoeker te verleiden. Bedenk ’m maar. Je hebt 25 tot 30 woorden om de film prikkelend en overtuigend over het voetlicht te brengen: wie is de hoofdpersoon, wat is het conflict, wat staat er op het spel?
Dit zijn een paar klassieke voorbeelden:

A young F.B.I. cadet must confide in an incarcerated and manipulative killer to receive his help on catching another serial killer who skins his victims.

During the U.S.-Vietnam War, Captain Willard is sent on a dangerous mission into Cambodia to assassinate a renegade colonel who has set himself up as a god among a local tribe.

A young police officer must prevent a bomb exploding aboard a city bus by keeping its speed above 50 mph.*

Bij het schrijven van een screenplay voor de tv-miniserie
A Story of Laughter and Death, gebaseerd op mijn roman De Lach en de Dood, heb ik mij ook moeten bekwamen in een logline: A Jewish comedian in a death camp performs for his fellow prisoners and ultimately for the SS in order to save the woman he loves. Will (s)he survive?

Het gaat om snelle aandacht, om een snelle onderscheiding. Als de lezer een roman heeft opgepakt, al dan niet door een vurige aanbeveling van een recensent of prominente schrijver op de omslag, gaat de verleiding verder met een achterflaptekst van zestig, zeventig woorden. Dat is eigenlijk vrij lang. Bij een gemiddelde leessnelheid van 250 woorden per minuut vraag je vijftien seconden onversneden aandacht. Maar: van een lezer mag je dat verwachten. Voor een filmliefhebber ligt dat minder voor de hand. Daarom is een logline beperkt tot 25 woorden – om niet meer tijd te vragen dan vijf, zes seconden. Natuurlijk is er ook nog een trailer, maar voor een miljoenenproject van maanden en soms jaren gaat het om vijf, zes tellen die verschil kunnen maken tussen gezien worden en vergeten raken.

Bij een roman of film is er een eerste interesse, een gerichte keuze van aandacht. Namelijk: ik wil een boek lezen, of ik wil een film zien. Bij een reclameslogan, met een beetje goede wil de ‘logline’ van een onderneming, gaat het om een flits van een seconde.
Heerlijk Helder Heineken. Enjoy Coca Cola. Just do it. Maar hoe win je de slag om de tijd op een dieper, bewuster niveau? Als mensen werkelijk interesse hebben en de tijd nemen voor een beslissing om een product te kopen of een dienst af te nemen?
Grosso modo zijn er drie vragen interessant voor de identiteit van een onderneming of instelling, of het nu gaat om een internationale bank, een zorginstelling, een deurwaarder, een fietsenwinkel of een belangenvereniging.

Wie zijn wij?
Wat doen wij? (Waarom? Hoe?)
Wat willen wij?

Als we de tijdspanne van aandacht overzetten naar muziek, dan kun je drie tempi van snel naar langzaam onderscheiden: presto, moderato en adagio.

Presto
Kies vijf (of zeven) kernwoorden die de onderneming of instelling het beste typeren. Dan gaat het niet om kwalificaties die voor elke organisatie zouden moeten gelden, zoals professioneel, integer of efficiënt, maar om werkelijk onderscheidende begrippen als compassie, no-nonsense, hip, traditioneel, competitief, ethisch of plezier.
Vervolgens interview je tien (of meer) mensen van de organisatie, van hoog tot laag, die elk verhalen vertellen die te linken zijn aan de gekozen kernbegrippen.

U bent een idealistisch technologiebedrijf? U vertelt over een project in Mali dat een dorpsgemeenschap voorziet van internet, en beschrijft hoe een slim meisje toegang heeft tot een studie en haar gemeenschap en familie verder brengt. 

U bent een traditionele, ambachtelijke bierbrouwer? U vertelt het ondernemersverhaal van uw overgrootvader die in 1912 de trappistenformule van een abdij kocht en dat de smaak van het bier zelfs nu nog hooggeprezen is. 

U bent een zorginstelling met compassie? U vertelt hoe u dagelijks ijvert voor het wel en wee van de bewoners. Hoe u 
leven brengt door het bezoek van een kleutercrèche, een inspirerende cursus op de iPad of een optreden van studenten van het nabijgelegen conservatorium – om oudere mensen ‘op verhaal’ te laten komen.

(zie ook bij DNA-boeken)

Moderato
Elk kernwoord is tot leven gekust door verschillende verhalen van medewerkers. Een tweede lijn van aandacht en tijd is: een treffend citaat halen uit een verhaal en meegeven aan een kernwoord. Als een tinteling om vooral verder te gaan lezen.

Creatief. ‘Die kameel in de kantine was een meesterzet. De bewoners hebben daar nog weken over gesproken’

Plezier. ‘Bij ons telt het wel en wee van de medewerkers zwaarder dan het belang van de klant’

Competitief. ‘De rechtszaal is een arena. Het is doden of gedood worden. Elke zaak is voor ons een zaak van vechten en overleven – daarom zijn alle middelen binnen de wet geoorloofd’

Adagio
De werkelijke aandacht is het kroonjuweel. Een consument of klant gaat zich werkelijk verdiepen in een onderneming of instelling, of voor een product of dienst door het lezen van verhalen. En niet eentje of twee, al bladerend, nee, het hele boek.
Voor een corporate biography van een grote bank en verzekeraar was mijn inzet: de verhalen zijn niet alleen interessant voor de medewerkers, maar ook voor de partners van de medewerkers. Wat moeten we ons voorstellen bij onderhandelingen voor de overname van een bedrijf van twee miljard? Gaat het dan om handjeklap met 50 miljoen meer of minder? Hoe kun je in begrijpelijke termen inzichtelijk maken hoe de
due diligence gaat, het gedetailleerde onderzoek in de boeken om te zien of er geen lijken uit de kast vallen? Hoe haal je toch voldoende beleggingsrendement uit een idealistisch getinte investering in Afrika?

Tijd nemen om daarna de tijd te vergeten, om met een goed verhaal te verdwijnen in een andere realiteit, weg van onrust, haast en treurnis.
Is dat niet wat we willen? •


*
Silence of the Lambs
Apocalyps Now
Speed

Over goede voorbeelden van (corporate) storytelling om ook eigen medewerkers te binden en te motiveren, over de wetten van verhalen in film en literatuur waarvan elke manager of CEO kan leren, over het belang van eenvoud in de vorm van overwonnen complexiteit, de oorlog tegen clichés en de onmeetbare waarde van humor — daarover meer in mijn komende blogs over storytelling.

Wilt u geen blog missen? Stuur een mailtje naar
info@pieterwebeling met ‘blog’ als onderwerp.

Hebt u interesse in storytelling voor uw onderneming, organisatie of instelling? Neem dan contact op voor een op maat gemaakt DNA-boek met boeiende, kenmerkende verhalen van medewerkers aan de hand van speciale kernwoorden. Dat kan natuurlijk ook zonder boek, en alleen voor uw website.